Duurzaamheid

We zien particulieren en bedrijven in onze stad kiezen voor zonnepanelen of zonneboilers. Het aantal woningen met stadsverwarming via een warmtenet neemt gestaag toe. Bewoners realiseerden windturbines langs de A15, eind 2021 werden twee windmolens operationeel in Nijmegen-West. Hoe gaat het eigenlijk met de “hernieuwbare energie” in Nijmegen? Deze energievorm  komt uit bronnen die praktisch onbeperkt zijn te gebruiken. Denk aan wind of zon.

Drie wetenswaardigheden rond energieopwekking door Nijmegenaren:

• Zonnepanelen, zonneboilers  en in mindere mate warmtepompen worden gezien als zinvolle toepassingsmogelijkheden.
• Het aantal zonnestroom-installaties neemt al enige tijd flink toe, maar blijft in vergelijking met het totale aantal energie-aansluitingen redelijk beperkt.
• Steeds meer Nijmeegse woningen zijn op stadsverwarming aangesloten.

Er is een verdiepend rapport beschikbaar, waarin het opwekken van energie in Nijmegen wordt beschreven en geanalyseerd. De rapportage ‘Energie aan zet! Energiemonitoring 2008-2020’ is op te vragen via onderzoek.statistiek@nijmegen.nl

Hernieuwbare energie, ook wel duurzame of groene energie genoemd, is afkomstig van natuurlijke bronnen die constant worden aangevuld:

• Voorbeelden zijn energie uit wind, waterkracht, zon, bodem, buitenluchtwarmte en biomassa.
• Het aandeel lokaal opgewekte hernieuwbare energie in het totale stedelijke verbruik (“% hernieuwbare energie”) bedroeg in 2020 4,7% (bron: RWS via waarstaatjegemeente.nl. Dit is een door Rijkswaterstaat berekende waarde op basis van gegevens uit meerdere bronnen.
• Het % hernieuwbare energie in Nijmegen is na 2015 duidelijk toegenomen.

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl).

In vergelijking met andere steden blijft het aandeel opgewekte hernieuwbare energie in het totale Nijmeegse verbruik niet opvallend hoog of laag. Onze vaste set vergelijkbare steden kende in 2020 een gemiddeld aandeel van 5,8% (Nijmegen 4,7% in 2020).

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik; stedenvergelijking 2020.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl). Maastricht: onbekend.

Hoe staan Nijmegenaren tegenover hernieuwbare energie?

• De meeste Nijmegenaren (negen van de tien panelleden) vinden de toepassing van duurzame energie (zeer) belangrijk. Ook landelijk gezien vindt een grote meerderheid dat duurzame energiebronnen meer gebruikt moeten worden. Het aandeel is met 83% het hoogst als het gaat om zonne-energie, gevolgd door windenergie met 72% (Bron: Klimaatverandering en energietransitie: opvattingen en gedrag van Nederlanders in 2020, CBS).
• Zo nodig mag dit voor een (toenemend) deel van de Nijmegenaren wat meer kosten (52% in 2021). In Nederland als geheel vindt 68% duurzame energie belangrijker dan goedkope energie (CBS, 2020).
• Daarbij nemen zij nog geen duidelijk standpunt in ten aanzien van het belang van lokale energieopwekking, bijvoorbeeld in Nijmegen zelf of directe omgeving.
• Toepassing van zonnepanelen (elektriciteit), zonneboilers (warm water), wind (elektriciteit) of warmtepomp (verwarming, warm water) wordt zinvol geacht, maar deze technieken zijn nog niet zoveel in gebruik.
• Vier van de tien Nijmegenaren (panelleden) is in principe voorstander van plaatsing van windmolens binnen onze gemeente (41% in 2021). Daarnaast is er een steeds grotere groep die nadere voorwaarden stelt (36% in 2021).
• Over het algemeen zien Nijmegenaren liever dat windmolens buiten hun directe woonomgeving worden geplaatst, bijvoorbeeld op bedrijventerreinen of aan de rand van de stad.
• Dit komt overeen met het landelijk beeld: 71% van de Nederlanders is voor de bouw van nieuwe windmolens. Steun voor windmolens in de eigen woonomgeving is een stuk kleiner: 21% is voorstander en 31% tegenstander. De meesten (43%) geven aan dat het ervan afhangt of ze voor of tegen zijn, waarbij de locatie van de windmolens bepalend is (niet te dicht bij de woning). (CBS, 2020).

Meer informatie? De notitie ‘Duurzaamheid en milieu, opvattingen en gedrag’ is op te vragen via onderzoek.statistiek@nijmegen.nl

Net als elders in Nederland zien we in Nijmegen een behoorlijke toename van het zelf opwekken van elektriciteit met behulp van zonnepanelen:

• Vooral na 2017 is het aantal installaties en het opgewekte vermogen flink toegenomen.
• In 2021 zijn er ruim 14.800 geregistreerde zonnestroom-installaties op woningen in Nijmegen.
• Op woningen ligt er 46.500 kW opgesteld vermogen (in 2021).
• Zonnestroom op Nijmeegse bedrijven draagt steeds meer bij.

Figuur: Opwekking elektriciteit: aandeel zonnestroom-installaties op woningen (kleinverbruik-aansluitingen). Bron: CBS (tot 2012 EIB), berekening O&S.

Figuur: Opwekking elektriciteit: opgesteld vermogen zonnestroom in kW (op woningen en bedrijven). Bron: CBS.

Nijmegen doet het inmiddels verhoudingsgewijs goed met stroom uit zon en wind:

• Het aandeel woningen met zonnestroom-installaties is in Nijmegen wat hoger dan gemiddeld in vergelijkbare steden.
• Het opgestelde vermogen aan zonnecollectoren is vrij gemiddeld.
• Met vier molens staat er sinds 2016 10 megawatt windvermogen opgesteld op land. De eind 2021 geplaatste windmolens in Nijmegen-West (samen ruim 7 MW vermogen) zijn inmiddels ook  in de cijfers zichtbaar.

Figuur: Geregistreerde zonne-energie-installaties in 2021 (% woningen en opgesteld vermogen in gemeente), stedenvergelijking. Bron: CBS.

Nijmegen versus vergelijkbare steden:

• Er in zijn in onze stad naar verhouding wat meer zonnestroominstallaties geplaatst dan in vergelijkbare steden: op 16,5% van de woningen in 2021.
• Het totale opgestelde vermogen aan zonnecellen is gemiddeld. De ruim 46 Megawatt in 2021 is lager dan in Groningen en Eindhoven.
• De Nijmeegse windturbines langs de A15 betekenen 10 megawatt opgesteld windvermogen, inmiddels is het ruim 7 MW toegevoegde vermogen in Nijmegen-West ook in de cijfers zichtbaar. Uiteraard kunnen er buiten de gemeentegrenzen ook windturbines bijdragen aan de regionale opwek.

Figuur: opgesteld windvermogen op land (megawatt), 2022.
Bron: Windstats.nl (via waarstaatjegemeente.nl).

Op warmtenet Nijmegen (stadsverwarming) neemt het aantal aangesloten woningen gestaag toe, tot inmiddels 7.291 aansluitingen op 1-1-2021. Dat is bijna 9% van alle Nijmeegse woningen.

Figuur: Aantal Nijmeegse woningen aangesloten op stadsverwarming. Bron: Vattenfall, berekening O&S gemeente Nijmegen.

Het percentage op stadsverwarming aangesloten woningen is in Nijmegen enigszins laag in vergelijking met andere kennissteden (vergelijkingssteden gemiddeld 12,4% in 2021). Nijmegen behoort sinds 2015 samen met Eindhoven wel tot de sterkste stijgers.

Figuur % woningen aangesloten op stadsverwarming. Bron: CBS, voorlopige cijfers 2021