Bevolking

Bij geboorte en verhuizingen is goed te zien dat Nijmegen een opleidingsstad is met veel jonge inwoners: onder de vestigers in Nijmegen zijn heel veel jongeren en het geboortecijfer is relatief laag.
De sterfte- en verhuiscijfers van 2020 en 2021 zijn duidelijk beïnvloed door de corona-pandemie: de sterftecijfers in deze jaren zijn hoger dan eerder in Nijmegen gezien, buitenlandse vestiging (vooral van studenten) zakte in en veerde vervolgens weer terug. Daarnaast zagen we in 2022 een grote groep vestigers vanuit Oekraïne.

In absolute cijfers gezien is het aantal kinderen dat in Nijmegen geboren wordt de afgelopen 20 jaar redelijk stabiel: tussen de 1.700 en 1.800 kinderen per jaar. Het aantal geboortes in 2022 zat aan de onderkant van die range.

Figuur: Aantal geboortes en sterfgevallen in Nijmegen, 1999-2022. Bron: BRP.

Afgezet tegen het aantal "potentiële moeders" in de stad is dit een tamelijk laag cijfer. Onder de vrouwen in de vruchtbare leeftijd zijn er in Nijmegen veel studenten en pas afgestudeerden die relatief weinig kinderen krijgen.

Figuur: Gemiddeld kindertal in Nijmegen en Nederland. Bron: CBS.

Het gemiddeld kindertal (het aantal kinderen dat een denkbeeldige vrouw krijgt, wanneer ze haar hele leven de leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidskansen uit een bepaald jaar heeft) ligt in Nijmegen ongeveer 10 tot 20% onder het Nederlandse gemiddelde. In de andere kennissteden is het gemiddeld kindertal ook laag.

Ongeveer driekwart van de kinderen die in Nijmegen geboren worden heeft een moeder van 30 jaar of ouder. Het aantal geboortes uit tienermoeders is laag: jaarlijks krijgen zo'n 10 tot 15 Nijmeegse vrouwen jonger dan 20 jaar een kind.

Figuur: Geboortes naar leeftijd moeder op 31 december geboortejaar. Bron: BRP.

Het aantal sterfgevallen in Nijmegen is vanaf een laag niveau in 2008 (minder dan 1.200 sterfgevallen) iets gestegen en schommelde tot 2020 tussen 1.300 en 1.400. Sindsdien ligt de sterfte boven de 1.500, 10-15% hoger dan het cijfer dat we de jaren daarvoor zagen. Deze trend, stijging in coronatijd en een blijvend hoge cijfer in 2022, is ook in Nederland als geheel te zien.

Figuur: Aantal geboortes en sterfgevallen in Nijmegen. Bron: BRP.

Het aantal mensen dat zich jaarlijks in Nijmegen vestigt is tussen 2010 (11.000) en 2017 (16.000) steeds toegenomen. Ook het aantal vertrekkers ging in die jaren omhoog, maar lag steeds (royaal) onder het aantal vestigers. Daarna zakten met name de vestigingscijfers, om in 2020 zelfs te resulteren in een vertrekoverschot: het aantal mensen dat weg verhuisde uit Nijmegen was groter dan het aantal dat naar de stad kwam. In 2021 is er weer sprake van een vestigingsoverschot, vooral omdat het aantal vertrekkers afnam.

Figuur: Aantal vestigers, vertrekkers en migratiesaldo, 2010-2022. Bron: BRP.

Als je het hoge vestigingssaldo van 2022 nader bekijkt dan valt in eerste instantie het heel hoge saldo met het buitenland op. Waar in vorige jaren per saldo enkele honderden tot maximaal rond de 500 extra inwoners uit het buitenland kwamen, zijn dat er in 2022 meer dan 2700: er vestigden zich 4300 mensen uit het buitenland terwijl er zo'n 1600 vertrokken naar het buitenland.

Figuur: Migratiesaldo naar gebied van herkomst/bestemming, 2017-2022. Bron: BRP/CBS.

Binnen de vestigers uit het buitenland in 2022 zijn er twee beeldbepalende groepen:

• vestigers afkomstig uit Oekraïne, in totaal ongeveer 1000 mensen, die zich, vooral in maart en april, maar ook in de maanden daarna in Nijmegen hebben gevestigd. Een deel van deze mensen vertrekt ook weer. Op 1 jan 2023 woonden ongeveer 850 mensen in Nijmegen die in 2022 uit Oekraïne zijn vertrokken.
• vestigers die zich in Nijmegen melden naar het ritme van het universitaire jaar: een grote groep in september, bij de start van het studiejaar, een kleinere piek in februari, voor mensen die slechts tijdelijk een vak/minor aan de Nijmeegse opleidingen volgen. Het gaat hier vooral om jongeren, zowel afkomstig uit Europese/westerse landen als ook van daarbuiten.

Figuur: Vertrekland en vestigingsmaand van buitenlandse vestigers in Nijmegen, 2022. Bron: BRP.

Ook met "de rest van Nederland" (buiten de regiogemeenten) was er in 2022 een flink vestigingsoverschot: ook hierin spelen verhuizingen van jongeren/studenten een grote rol.
Aan verhuizingen tussen Nijmegen en de regiogemeenten, met in 2022 net als in de meeste jaren een klein vertrekoverschot, liggen vaak woningmarktoverwegingen ten grondslag: waar is een woning te vinden.
De ontwikkeling van het verhuissaldo met de regio loopt in de pas met de oplevering van nieuwbouwwoningen in Nijmegen.

Figuur: Verhuissaldo met regio en aantal opgeleverd nieuwbouwwoningen Nijmegen. Bron: BRP en CBS.

Vooral jongeren, tussen de 18 en 23, 24 jaar oud, zijn heel sterk vertegenwoordigd onder degenen die in Nijmegen komen wonen. Zij zullen over het algemeen naar Nijmegen komen om hier een opleiding te volgen.
De groep vertrekkers is iets kleiner, en ook iets ouder. Hierbij ligt de piek bij de leeftijdsjaren 25-30. De studie is afgerond, een deel van de studenten verlaat Nijmegen om elders te gaan wonen of werken.

Figuur: Vestigers, vertrekkers en migratiesaldo naar leeftijdsjaar, 2022. Bron: BRP.

Niet alleen komen er veel jongeren naar Nijmegen, ook binnen de stad verhuist deze leeftijdsgroep vaak. Van de ongeveer 14.000 mensen die jaarlijks binnen Nijmegen verhuizen is een derde tussen de 15 en 24 jaar oud.
Onder deze leeftijdsgroep is de verhuismobiliteit zeer hoog: van de jongeren die in Nijmegen wonen verhuist jaarlijks meer dan een kwart (of hij/zij vertrekt uit Nijmegen of hij/zij verhuist binnen Nijmegen).

Figuur: Aandeel per leeftijdsgroep dat in 2022 verhuisd is. Bron: BRP.